Phản ứng sau tiêm chủng là nỗi lo lắng của tất cả các bậc cha mẹ có con ở lứa tuổi tiêm chủng. Nghiêm trọng nhất là nguy cơ tử vong khiến phụ huynh do dự và có thể bỏ mũi tiêm của trẻ.
Để phòng tránh cũng như hạn chế được những tác dụng không mong muốn để các bậc phụ huynh yên tâm hơn khi đưa trẻ đi tiêm chủng tìm hiểu về nguyên nhân dẫn đến là rất quan trọng.
Các nguyên nhân dẫn đến phản ứng sau tiêm chủng là:
Nguyên nhân từ phía vắc xin
Gồm phản ứng do thành phần vắc xin và phản ứng do chất lượng vắc xin sản xuất
Do thành phần vắc xin là phản ứng của từng cá nhân đối với các thành phần có trong vắc xin, bao gồm các phản ứng thông thường và phản ứng hiếm gặp. Tác dụng phụ thông thường khi tiêm vắc-xin khác nhau sẽ không giống nhau nhưng thường là tương đối nhẹ, có thể là:
· Cảm giác đau tạm thời
· Đau, sưng tấy, đỏ ửng ở chỗ tiêm
· Triệu chứng gần giống như cúm
Thường khoảng 4 trẻ thì có 1 trẻ gặp phải tác dụng phụ khi tiêm vắc-xin. Những phản ứng phụ này chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn sau khi tiêm phòng nên có thể biến mất sau 1-2 ngày. Nếu những triệu chứng này kéo dài, bạn nên nói chuyên với bác sĩ của trẻ. Phản ứng nghiêm trọng liên quan tới vắc xin rất hiếm gặp.
Phản ứng liên quan tới chất lượng của vắc xin có thể do khiếm khuyết xảy ra trong quá trình sản xuất vắc xin và làm tăng nguy cơ các phản ứng sau tiêm chủng.
Hiện tại, rất hiếm gặp phản ứng sau tiêm chủng do khiếm khuyết về chất lượng của vắc xin, do các cơ sở sản xuất vắc xin đều đã áp dụng thực hành sản xuất tốt (GMP), đồng thời kiểm định chặt chẽ đối với từng lô vắc xin trước khi sử dụng.
Nguyên nhân liên quan đến sai sót tiêm chủng
Phản ứng liên quan đến sai sót tiêm chủng bao gồm phản ứng liên quan quá trình bảo quản, vận chuyển, chỉ định và tiêm chủng vắc xin không tuân thủ quy định.
Ngày nay có nhiều loại thiết bị bảo quản lạnh chuyên dụng, trong đó có loại thiết bị theo dõi nhiệt độ được trang bị đầy đủ cho các cơ sở tiêm chúng. Việc thực hiện đúng các quy định trong vận chuyển, bảo quản vắc xin, cùng hoạt động thực hành tiêm chủng đúng quy trình (khám sàng lọc để có chỉ định tiêm chủng thích hợp, thực hành pha hồi chỉnh vắc xin đối với loại vắc xin dạng đông khô), hoặc các thực hành tiêm chủng khác như sử dụng bơm kim tiêm.
Nguyên nhân này sẽ được kiểm soát rất tốt ở những cơ sở y tế đảm bảo tiêu chuẩn về an toàn trong thực hành bệnh viện.
Nguyên nhân chủ quan từ phía bệnh nhân
Gồm nguyên nhân do lo lắng khi tiêm chủng và sự trùng hợp ngẫu nhiên
Cảm giác sợ hãi hoặc “ám ảnh về kim tiêm” là một tác dụng phụ thường thấy khi cho trẻ tiêm vắc xin. Khoảng 1 trong 10 trẻ không chịu tiêm chủng hoặc tiêm thuốc nào khác vì sợ đau như những mũi tiêm trước đó. Nếu các bé cảm thấy lo lắng, sợ hãi thì các mẹ nên giữ bình tĩnh cho bé, an ủi và làm phân tâm bé. Các mẹ có thể nói trước với bác sĩ điều này hoặc học hỏi kinh nghiệm cho trẻ nhỏ đi tiêm không sợ hãi của các mẹ khác để có cách giúp bé nhà mình tiêm dễ dàng hơn.
Sự trùng hợp ngẫu nhiên là phản ứng sau tiêm không phải do vắc xin hay sai sót tiêm chủng, cũng không liên quan lo lắng khi tiêm chủng, mà là do bệnh lý sẵn có của em bé được tiêm chủng. Phản ứng có thể xảy ra trùng hợp với thời điểm tiêm chủng và đôi khi có thể nhầm là do tiêm chủng vắc xin.
Tuy nhiên mức độ nguy hiểm là rất hiếm và những rủi ro từ việc tiêm vắc xin sẽ thấp hơn nguy cơ từ bệnh mà mình cần ngăn ngừa nên phụ huynh không nên bỏ tiêm chủng cho bé mà nên đưa bé đến những cơ sở có đủ điều kiện cũng như trang thiết bị đảm bảo an toàn trong tiêm chủng cũng như cấp cứu kịp thời cho trẻ khi xảy ra sốc.
